Songs like Me Manapmana (मी मानापमाना) or Chandrika Hi Janu (चंद्रिका ही जणू) are regarded as one of the best in Natya-Sangeet History. Of course credit to the actor and singer - Bal Gandharv (बाल गंधर्व), but no one should forget the writer of those note-worthy Sangeet Nataks - Krishnaji Prabhakar Khadilkar (कृष्णाजी प्रभाकर खाडिलकर) or more commonly known as Kakasaheb Khadilkar (काकासाहेब खाडिलकर).
My apologies for not having enough data regarding Khadilkar's birth-date, birth-town details. Khadilkar started his writing with Non-Sangeet Nataks. Plays like Kanchangadchi Mohana (कांचनगडची मोहना) and Keechakvadh (कीचकवध), actually propagated notion of independence. Because of the plays had political impacts, they were banned by British Government in 1910.
Speaking of Sangeet Nataks by Khadilkar, first comes in mind is Sangeet- Manapman (संगीत मानापमान) of 1911. Sangeet Manapman gave new heights to Sangeet Nataks. It was an era of change, era of a Gandharv Music.
Khadilkar worked at Kirloskar Natak Mandali (किर्लोस्कर नाटक मंडळी) for 6 years before Starting his own Gandharv Natak Mandali (गंधर्व नाटक मंडळी) along with Bal Gandharv (बाल गंधर्व).
Bal Gandharv's exemplary skills [role of Bhamini (भामिनी)] gave justice to Sangeet-Manapman. During that time Khadilkar wrote some more Sangeet Nataks like Sangeet-Vidyaharan (संगीत विद्याहरण), Sangeet-Satvapariksha (संगीत सत्वपरीक्षा). But these two Nataks didn't got the popularity as Sangeet-Manapman. But then came one of the greatest Sangeet Natak of history from Khadilkar - Sangeet-Swayamvar (संगीत स्वयंवर) in 1916. It actually started new era in Sangeet Nataks. It excelled the earlier Nataks in terms of Music and Melodious Compositions. Sangeet-Swayamvar achieved new heights of popularity. Again Bal Gandharv gave unforgettable performance as Rukmini (रूक्मिणी).
After Sangeet-Swayamvar, Khadilkar wrote some more Sangeet Nataks like Sangeet-Draupadi (संगीत द्रौपदी), Sangeet-Menka (संगीत मेनका), Sangeet-Savitri (संगीत सावित्री) etc.
Khadilkar is regarded as one of the five pioneers of Sangeet Nataks. With four others being - Annasaheb Kirloskar (अण्णासाहेब किर्लोस्कर), Shripad Krushna Kolhatkar (श्रीपाद कृष्ण कोल्हटकर), Govind Ballal Deval (गोविंद बल्लाळ देवल) and Ram Ganesh Gadkari (राम गणेश गडकरी).
For Songs in Sangeet-Manapman, Sangeet-Swayamvar, Sangeet-Draupadi please refer website Athvanitil Gani by Alka Vibhas Tattu
Sangeet-Manapman
Sangeet-Swayamvar
Sangeet-Draupadi
For all songs by Kakasaheb Khadilkar, please see
In my last two posts, I didn't added the links for all songs by Annasaheb Kirloskar and Govind Ballal Deval. Please refer following links for that.
Annasaheb Kirloskar
Govind Ballal Deval
I have my favourite songs from creations of Kakasaheb Kirloskar. My favourites incldues
संगीत मानापमान
चंद्रिका ही जणू
खरा तो प्रेमा
शूरा मी वंदिले
नमन नटवरा
संगीत स्वयंवर
नरवर कृष्णासमान
स्वकुल तारक सुता
सुजन कसा मन चोरी
काकासाहेब खाडिलकर हे नाटकमंडळ्यांचे मालक होते असा तुमचा समज दिसतो! ते फक्त नाटकें लिहीत व दिग्दर्शन करीत. त्या नाटकांतील पदांच्या चालीहि इतरांनी रचलेल्या असत. ते केसरीचे दीर्घकाळ संपादक होते हे आपणास ठाऊक दिसत नाही.
ReplyDeleteMazyakade marathi type/fonts nasalyane.....Kakasaheb Khadilkaravishayee tumhi yogyach lihile. Tyanni Taiteriya Upanishadavar Vyakhyane dili pustake lihilit.Pan Mr Phadnis mi he lihito te tumachya blogvareel MahaBharata vishayiche vaachun. Ameriket rahun tumhi jya bhashet je lihile te vachuun stambhit jhalo.Tumhala contact karayacha prayatna(due to "details of other friends'-condition)phasala. Aso Mahabharatala(MB) Vyas 'Jay' navaacha itihaas mhanat asale tari Gandhi mhanatat tyapramane te epic ani allegorical aahe pan patre matra historic aahet.Tumachi tarkaadhishtit maten bahvanshi patataat.Prof Ga Vaa Kaveeshwaranni, Gita sanjayane chaar haptyat Dhru'la saangitlyache mhatale aahe ani Sanjay ha pratyaksha yuddhat ladhat hota asehi mhatale. Pan to Ladhala nasun vartaaharasarakha hota hech tumache mat barobar vaatate. To ladhalaa ase maanale tar yudhhanantar 4 jan Kauravakadil vaachale ase mhanave laagel. Pan te 3ch hote. Shivay, to yuddhaat melaa asataa tar Dhu'laa Gita koni saangitali asati ani vyasaanni dilelya divya drushiche kaay?aso..Gitevishayeehi tumachayaashi bolavese vaatate._janardan Murhekar, Thane(Sr Citizen)
Deleteआपल्या प्रतिक्रियेबद्दल धन्यवाद. काका मी माझ्या ब्लॉगमध्ये असे लिहिलेच नाही आहे की काकासाहेब खाडिलकर हे सगळ्या नाटक मंडळींचे मालक होते. ६ वर्ष किर्लोस्कर नाटक मंडळीमध्ये काम केल्यावर त्यांनी स्वत:ची गंधर्व नाटक मंडळी सुरू केली. मला हे माहीत आहे की ते अनेक वर्ष केसरीचे संपादक होते - माझ्याकडून तो तपशिल लिहायचा राहून गेला त्याबद्दल क्षमस्व.
ReplyDeleteगंधर्व नाटक मंडळीची स्थापना १९१३ मधे झाली. तेव्हाचे तिचे तीन भागीदार मालक म्हणजे नारायणराव बालगन्धर्व, गणपतराव बोडस, आणि गोविन्द सदाशिव टेम्बे. ती खाडिलकरांची 'स्वत:ची' वा त्यांनी 'सुरू केलेली' नव्हती. मात्र ते या त्रयीच्या पाठीशी त्यांचे नाटककार म्हणून उभे होते.
ReplyDeleteकिर्लोस्कर नाटक मंडळीची स्थापना १८८०-ची असावी. 'around 1875' चूक नाही, पण १८८० जास्त बरोबर आहे. त्याच वर्षी ऑक्टोबरात पुण्यात संगीत शाकुन्तलचा प्रथम प्रयोग झाला.
एकच प्याला मधली पदे वि सी गुर्जर यांची आहेत, गडकर्‍यांची नाहीत. तसा उल्लेख 'आठवणीतली गाणी' वर आहेच. पदांच्या चाली सुन्दराबाई जाधव यांच्या होत्या, त्याचा उल्लेख मात्र तिथे नसावा.
- नानिवडेकर
I am sorry to ask this question in English. But do you know the oldest performance of Sangeet Natak in the USA? Or Britain?
ReplyDeleteThank you for any information.
Pramod Khargonekar
yuvatimana darun can any body tell meaning of this song
ReplyDelete"yuvati mana darun " meaning of this song
ReplyDelete